Tin Vui 16 B – THỜI ĐIỂM KỸ THUẬT ĐÁNH LỪA
Quảng cáo xe Toyota thật là hấp dẫn. Sau khi đã biểu diễn các màn ”an toàn trên xa lộ” bằng xe Toyota, mấy người theo điệu nhạc bài ”Tố-giô-tà” vút cánh bay lên như chim, nét mặt tươi sáng rạng rỡ… Làm như cứ chạy xe Toyota thì đời sẽ vút bay vậy đấy.
Có lần nhìn bảng quảng cáo giầy L.A. Gear bên xa lộ, tôi mới chợt sợ kỹ thuật quảng cáo bây giờ: cả tấm bảng rực lửa, có vẻ đầy nhiệt lực, và ngay giữa là đôi giầy L.A. Gear.
Thì ra các lái buôn ngày nay đã nghiên cứu tâm lý miền sâu rất kỹ: học để mà đánh lừa, với kỹ thuật cao độ, ấn sâu vào máu, vào tiềm thức, trở thành phản ứng tự động. Gợi lên từ tiềm thức những hình ảnh uyên uyên, tức là những hình ảnh vốn nằm sẵn trong ước mơ của con người, rồi trong khi hào hứng nhất thì đưa cái món hàng muốn bán ra, để người xem tự nhiên đồng hóa cái biểu tượng ước mơ với món hàng.
KỸ THUẬT CHIÊU DỤ
Tò mò về cái kỹ thuật trên, có lần tôi đi dự một khóa cuối tuần về ”Làm Chủ Kỹ Thuật Thuyết Phục” (Mastering Persuasion Techniques) của Anthony Robbins. Nguyên tắc căn bản của khóa: người ta mua món hàng không phải là món hàng, mà mua cái điều đang mơ ước trong lòng. Người bán hàng giỏi là người gãi đúng chỗ ngứa đó. Không phải là người van xin người ta mua hàng, nhưng phải là người làm ơn, đáp ứng những ”nhu cầu” căn bản nhất của con người. Người ta mua là mua cái ”nhu cầu” đó. Mua về rồi có được như vậy hay có dùng tới không lại là một chuyện khác. Người ta đã khéo đánh lừa để thấy đôi giầy hay chiếc xe là một giải đáp đúng lúc con người đang khao khát tìm vào được nguồn hạnh phúc, và đương nhiên sẽ trở nên thật ”ngầu” chứ không ”dổm” như hiện trạng. Nhưng rồi lại thấy đây chỉ “nói vậy mà chẳng phải vậy”, sẽ chẳng dẫn tới độ bay cao hay rực lửa nhiệt lực như quảng cáo!
Theo Anthony Robbins trong cuốn ”Khơi nguồn tiềm năng trong lòng” (Unleash the Power within) thì cái giá trị khách quan của một món hàng chỉ thật sự có 7%. Còn 93% là do gợi lên được hình ảnh đang mơ ước bên trong của người mua hàng, với những cử điệu diễn tả. Trong quảng cáo xe Toyota, lái buôn đặt trọng tâm vào biểu tượng chim bay (93%) chứ giá trị của xe như bền và đỡ tốn xăng chỉ chiếm 7% mà thôi. Trong quảng cáo giầy L.A. Gear, hình ảnh rực lửa đúng là kỹ thuật đánh lừa tinh vi tột độ, vì chạm tới biểu tượng sâu xa của con người, như đã tìm được ”Lửa Thánh Thần” đó mà. Làm như là đi giầy L.A. Gear thì bạn sẽ đầy nhiệt lực, sẽ đầy ơn Thánh Thần rồi còn gì! Dại gì mà không mua, chỉ có $49.95 thôi, có cần gì phải học giáo lý hay đi nhà thờ! Uống một chai Pepsi là thấy đời mình tươi trẻ dẻo dai như anh chàng Michael Jackson. Có ngờ đâu người ta đã trả 15 triệu để trả cho anh chàng này cầm chai Pepsi nhảy múa điệu giật giật thật hấp dẫn và khích động tuổi trẻ. Kỹ thuật đánh lừa là đây: cái điệu múa nhảy ăn khách của Michael Jackson chẳng ăn nhập gì với nước ngọt Pepsi, nhưng tâm lý con người luôn liên kết hai hình ảnh lại với nhau.
Cách thức đắc nhân tâm này ngày xưa Dale Carnegie đã viết thành sách hẳn hòi, nhưng vẫn còn chỉ là lý thuyết suông. Còn bây giờ Anthony Robbins đưa vào kỹ thuật khoa học đàng hoàng, và bắt thực hành tại chỗ. Thẩy hàng ra là đắt như tôm tươi, chôm tiền ào ào. Chẳng lạ gì trẻ con bên Mỹ vào tiệm Toys R Us là đòi mua ngay những gì chúng đã được hay bị ám ảnh hằng ngày trên TiVi trong những chương trình hoạt họa rất thích thú. Đàng sau màn ảnh hoạt họa TiVi là những lái buôn đã nghiên cứu tâm lý trẻ rất kỹ lưỡng, nên đứa trẻ hầu như không thể cưỡng lại được mà không đòi cha mẹ phải mua cho bằng được những thứ làm vui thỏa kia.
Thậm chí hãng rượu JBL còn dám đưa ra một quảng cáo quái đản hơn nữa. Hình chai rượu được chụp với vẻ chiều sâu huyền nhiệm như có sức chữa mọi thương đau con người, và bên cạnh là một hàng chữ thôi miên: “hôm nay, ít ra còn một điều làm bạn tìm lại được dịu êm”. Quảng cáo có ý nói rằng bạn đã quá mệt mỏi căng thẳng vì cuộc sống, chỉ có một giải pháp êm đẹp nhất, đó là mua một chai rượu mạnh về nhấm nháp là quên hết thương đau buồn tủi:
Một xị mở mang trí hóa,
Hai xị giải phá cơn sầu.
Đúng là thời điểm kỹ thuật đánh lừa lên tới cao độ. Càng đánh lừa giỏi càng bán hàng chạy. Người bán hàng được huấn luyện để luôn nở nụ cười tươi trên môi chào đón khách hàng. Thì khách hàng cũng đã phải trả giá cho cả nụ cười đó rồi. Khách hàng là nhất, có bẳn gắt khó tính thì vẫn được lắng nghe và niềm nở kiên nhẫn chờ đáp ứng những gì đang cần như người mẹ hiền kiên tâm săn sóc. Mục đích là moi được tiền khác hàng, thế thôi!
Cứ thế, cứ thế. Các lái buôn luôn sẵn lòng cung ứng những giải pháp thần tốc cho những nỗi đói khát của con người thời đại. Và biết bao người đã trở thành con thiêu thân cho những nhu cầu dường như bất tận của cái xã hội tiêu thụ này. Riết rồi sinh căng thẳng về mức độ leo thang… Những quảng cáo nơi nghỉ hè thật hấp dẫn như đi vào vườn địa đàng sung mãn. Vậy mà nhiều người trước khi đi nghỉ hè đã phải ngủ để lấy sức, và sau khi về lại phải tìm giờ mà ngủ để bù sức lại vì quá mệt mỏi! Đúng là ngủ để lấy sức nghỉ!
TIN VUI TÌM CHỖ NGHỈ HÈ
Cũng chính vì nhìn rõ thực trạng của dân chúng đang bị đánh lừa bởi nhiều thứ kỹ thuật dụ dỗ làm cho đời sống thêm mệt mỏi mà Chúa Giêsu đã bảo các môn đệ: “Các con hãy vào nơi thanh vắng mà nghỉ ngơi một chút” (Mc 6:30). Và “Chúa Giêsu thấy dân chúng thật đông thì động lòng thương, vì họ như đàn chiên không người chăn dẫn” (Mc 6:34). Ngài nói rõ Ngài mới “là Đường, là Sự Thật và là Sức Sống”. Nơi thanh vắng để nghỉ hè đúng nghĩa nhất là chính Chúa. Ngài suối nước trong, là đồng cỏ xanh tươi.
Mỗi người đang thực sự cảm thấy đói khát một cái gì trong đời sống. Thánh Vịnh 63 diễn tả tâm tư lúc này:
Lạy Chúa, chính Chúa là Thiên Chúa của con
Con đang khắc khoải tìm Chúa.
Hồn con khát khao hướng về Chúa.
Xác con cũng hao mòn, như đất hạn hán, nẻ khô khát nước…
Mình có thể là “một cây trồng bên dòng nước sinh hoa trái đúng mùa và cành lá không bao giờ tàn úa” (Thánh Vịnh 1), hay cũng có thể đang là một cây khô cằn vì rễ không bén sâu chạm được đến mạch nước bên dưới.
Khám phá lại đời sống cầu nguyện là một vấn đề sinh tử, vấn đề của những ai đang bước đi trong sa mạc cố tìm niềm vui trong một thế giới chán chường. Hoàng Tử Ti Hon của Saint Exupéry đã bảo: Thời giờ đáng quí trọng nhất là thời giờ dành ra để thong thả bước tới dòng nước mát. Đó là cách nghỉ ngơi đúng nhất.
Vâng, con xác tín như thế cùng với Thánh Âu-Tinh trong lời Tự Thú:
“Tâm hồn tôi khắc khoải mãi cho đến khi gặp được Chúa”
Lm. Dũng Lạc Trần Cao Tường