ĐTC Phanxicô – Bài Giáo lý: Biện phân, trường hợp điển hình: Thánh Inhaxiô Thành Loyola

ĐỨC THÁNH CHA PHANXICÔ

TIẾP KIẾN CHUNG

Quảng trường Nhà thờ Thánh Phêrô
Thứ Tư, 07 tháng 9 năm 2022

____________________________

Loạt Bài Giáo lý Về Sự Biện phân
Bài 2. Biện phân – trường hợp điển hình: Thánh Inhaxiô Thành Loyola

Bài trích sách Huấn ca 6,18-19 trước bài Giáo lý:

₁₈ Con ơi, từ thiếu thời, hãy hấp thụ giáo huấn,
thì tới khi tóc bạc, con sẽ được khôn ngoan.

₁₉ Như người cày và kẻ gieo, con hãy vun trồng khôn ngoan,
và đợi chờ hoa thơm trái tốt của đức ấy;
vì con phải khó nhọc vun trồng một thời gian thôi,
rồi chẳng bao lâu sẽ được ăn hoa trái.

Bài giáo lý của Đức Thánh Cha

Anh chị em thân mến, chúc anh chị em một ngày tốt lành!

Chúng ta sẽ tiếp tục suy niệm về việc biện phân – trong thời gian này, chúng ta sẽ nói, mỗi thứ Tư hàng tuần, về sự biện phân thiêng liêng – và để làm việc này, điều hữu ích cho chúng ta là đề cập đến một nhân chứng chuyên biệt.

Một trong những điển hình có tính giáo huấn nhiều nhất được Thánh Inhaxiô thành Loyola cung cấp cho chúng ta, với một tình tiết có tính quyết định trong cuộc đời của ngài. Thánh Inhaxiô đang ở nhà dưỡng bệnh, sau khi bị thương ở chân trong một trận chiến. Để xua tan cảm giác buồn chán, ngài xin một thứ gì đó để đọc. Ngài thích những câu chuyện về tinh thần hiệp sĩ, nhưng tiếc là ở nhà chỉ có thể tìm thấy hạnh các thánh. Ngài miễn cưỡng chấp thuận, nhưng trong quá trình đọc, ngài bắt đầu khám phá một thế giới khác, một thế giới chinh phục ngài và xem ra cạnh tranh với thế giới hiệp sĩ. Ngài bị cuốn hút bởi các nhân vật Thánh Phanxicô và Thánh Đa Minh, và cảm thấy muốn bắt chước họ. Nhưng thế giới của tinh thần hiệp sĩ cũng tiếp tục phát huy sức hút của nó đối với ngài. Và như vậy, trong chính bản thân ngài, ngài cảm thấy trong mình sự luân phiên của các ý nghĩ – ý nghĩ hiệp sĩ và ý nghĩ các thánh – dường như chúng cân bằng với nhau.

Tuy nhiên, Thánh Inhaxiô cũng bắt đầu nhận ra một số khác biệt. Trong cuốn Tự truyện của mình – ở ngôi thứ ba – ngài viết: “Khi nghĩ về những điều trần tục” – và về những điều hào hiệp, người ta hiểu – “điều đó mang lại cho họ niềm vui lớn, nhưng sau đó họ thấy mình khô khan và buồn bã. Nhưng khi nghĩ đến cuộc hành trình tới Giêrusalem, và chỉ sống bằng các loại thảo mộc và thực hành khổ hạnh, họ không những tìm thấy niềm vui khi nghĩ đến chúng, mà cả khi không còn nghĩ đến chúng nữa ”(Chương 8); chúng đã để lại cho ngài một dấu vết của niềm vui.

Trong kinh nghiệm này, chúng ta lưu ý hai khía cạnh hơn cả. Thứ nhất là thời gian: tức là các ý nghĩ về thế gian hấp dẫn lúc đầu, nhưng sau đó chúng mất đi vẻ hào nhoáng và để lại sự trống rỗng và bất mãn; chúng rời anh chị em cách đó, trống rỗng. Ngược lại, các ý nghĩ về Thiên Chúa, thoạt đầu, khơi dậy một sự phản kháng nào đó – “Nhưng tôi sẽ không đọc câu chuyện nhàm chán này về các vị thánh” – nhưng khi chúng được chào đón, chúng mang lại một sự bình an chưa từng thấy, và sự bình an này sẽ kéo dài trong một thời gian lâu.

Rồi, ở đây, là khía cạnh khác: điểm kết thúc của những ý nghĩ. Lúc đầu, tình hình có vẻ không rõ ràng lắm. Có một sự phát triển trong việc biện phân: chẳng hạn, chúng ta hiểu điều gì tốt cho chúng ta không phải một cách trừu tượng, chung chung, mà là trong hành trình của cuộc đời chúng ta. Trong các quy tắc biện phân, kết quả của kinh nghiệm nền tảng này, Thánh Inhaxiô nêu ra một tiền đề quan trọng, giúp hiểu rõ tiến trình này: “Trong những người đi hết từ tội trọng này sang tội trọng nọ, kẻ thù thường được sử dụng để đề xuất với họ các thú vui biểu kiến ”- để trấn an họ rằng mọi sự đều tốt đẹp -“ khiến họ tưởng tượng ra những thú vui và khoái cảm nhục dục để níu kéo họ nhiều hơn và khiến họ phát triển trong tệ nạn và tội lỗi của mình. Ở những người này, tinh thần tốt sử dụng phương pháp ngược lại, kích thích họ và cắn xé lương tâm họ qua quá trình lý trí” (Linh thao, 314). Nhưng điều này không thành công.

Có một lịch sử đi trước người biện phân, một lịch sử mà người ta buộc phải biết, vì biện phân không phải là một loại sấm ngôn [oracle] hay thuyết định mệnh, hoặc một điều gì đó từ phòng thí nghiệm, như đánh cuộc số phận mình trên hai khả thể. Các vấn đề lớn xuất hiện khi chúng ta đã đi được một đoạn đường trong cuộc đời, và chúng ta phải quay trở lại đoạn đường đó, để hiểu những gì chúng ta đang tìm kiếm. Nếu, trong cuộc sống, chúng ta đạt được một chút tiến bộ, thì: “Nhưng tại sao tôi lại đi theo hướng này, tôi đang tìm kiếm điều gì?”, Và đó là chỗ để việc biện phân diễn ra. Khi thấy mình bị thương trong nhà của cha mình, Thánh Inhaxiô hoàn toàn không nghĩ gì tới Thiên Chúa, hay cách cải tạo cuộc sống của mình, không. Ngài có được trải nghiệm đầu tiên về Thiên Chúa bằng cách lắng nghe trái tim mình, điều này khiến ngài có một sự đảo ngược lạ lùng: những thứ hấp dẫn từ cái nhìn đầu tiên đã làm ngài vỡ mộng, trong khi ở những thứ khác, bớt sáng chói hơn, ngài tìm thấy sự bình an lâu dài. Chúng ta cũng có trải nghiệm đó; rất thường xuyên, chúng ta bắt đầu nghĩ về một điều gì đó, và chúng ta dừng lại ở đó, và sau đó chúng ta thất vọng. Ngược lại, nếu chúng ta thực hiện một công việc bác ái, làm một hành vi tốt và cảm thấy đôi chút hạnh phúc, một ý nghĩ tốt đến với chúng ta và hạnh phúc đến với chúng ta, một điều gì đó vui vẻ và đó là một trải nghiệm hoàn toàn là của chúng ta. Ngài, Thánh Inhaxiô đã có kinh nghiệm đầu tiên về Thiên Chúa bằng cách lắng nghe trái tim của chính ngài, điều đó cho thấy ngài đã có một sự đảo ngược kỳ lạ. Đây là những gì chúng ta phải học hỏi: lắng nghe trái tim của chính mình, để biết điều gì đang xảy ra, phải đưa ra quyết định gì, để đưa ra một phán đoán nào đó về một tình huống, người ta phải lắng nghe trái tim của chính mình. Chúng ta nghe truyền hình, truyền thanh, điện thoại di động; chúng ta là chuyên gia lắng nghe, nhưng tôi hỏi anh chị em: anh chị em có biết cách lắng nghe trái tim của mình không? Anh chị em có dừng lại để hỏi: “Nhưng trái tim tôi thì thế nào? Có hài lòng không, có buồn không, có đang tìm kiếm điều gì không?”. Để đưa ra các quyết định đúng đắn, anh chị em cần lắng nghe trái tim mình.

Đây là lý do tại sao Thánh Inhaxiô sẽ tiếp tục đề nghị người ta đọc các sách về cuộc đời các thánh, bởi vì chúng cho thấy phong cách của Thiên Chúa trong cuộc sống của những con người không khác chúng ta lắm, trong một lối tường thuật dễ hiểu, bởi vì các thánh được tạo ra bằng xương bằng thịt như chúng ta. Hành động của các ngài nói với các hành động của chúng ta, và các ngài giúp chúng ta hiểu được ý nghĩa của chúng.

Trong tình tiết nổi tiếng đó về hai cảm xúc mà Thánh Inhaxiô có được, một là khi đọc về các hiệp sĩ và hai là khi đọc về cuộc đời của các thánh, chúng ta có thể nhận ra một khía cạnh quan trọng khác của sự biện phân mà chúng ta đã đề cập lần trước. Có một sự ngẫu nhiên biểu kiến trong các biến cố của cuộc sống: mọi thứ dường như phát sinh từ một rủi ro tầm thường – không có sách nào về hiệp sĩ, chỉ có hạnh các thánh. Một rủi ro, tuy nhiên, lại giữ một bước ngoặt có thể xảy ra. Chỉ sau một thời gian, Thánh Inhaxiô mới nhận ra điều đó, lúc ngài dành hết sự quan tâm của mình cho nó. Anh chị em hãy nghe cho kỹ: Thiên Chúa hoạt động thông qua những biến cố không thể lường trước được, vì chúng xảy ra một cách tình cờ; tình cờ điều này xảy ra với tôi, và tình cờ tôi gặp người này, tình cờ tôi xem bộ phim này. Nó không được lên kế hoạch nhưng Thiên Chúa hoạt động thông qua những biến cố không thể lên kế hoạch được, và qua cả các rủi ro: “Đáng lẽ tôi phải đi dạo nhưng tôi có vấn đề ở chân, tôi không thể…”. Rủi ro: Thiên Chúa đang nói gì với anh chị em? Cuộc sống đang nói với anh chị em điều gì ở đó? Chúng ta cũng đã thấy điều này trong một đoạn của Tin Mừng Mátthêu: một người đàn ông đang cày ruộng tình cờ bắt gặp kho báu được chôn giấu. Một tình huống hoàn toàn bất ngờ. Nhưng điều quan trọng là họ nhận ra đó là cơ hội may mắn của cuộc đời mình và quyết định một cách tương ứng: họ bán tất cả mọi thứ và mua thửa ruộng đó (xem 13:44). Tôi xin hiến anh chị em một lời khuyên: hãy lưu ý tới điều bất ngờ. Người nói với anh chị em: “Nhưng tôi không mong đợi điều này”. Có phải cuộc sống đang nói với anh chị em, có phải Chúa đang nói với anh chị em, hay là ma quỷ? Một ai đó. Nhưng có một điều gì đó cần biện phân, tôi phải phản ứng ra sao khi đối diệnt với những điều bất ngờ. Nhưng tôi đang yên ổn ở nhà và “Bùm!” – mẹ chồng tôi đến; và chị em phản ứng thế nào với bà mẹ chồng? Bằng tình yêu hay một điều gì khác ở bên trong? Anh chị em phải biện phân. Tôi đang làm việc tốt ở văn phòng, và một người bạn đồng sở đến nói với tôi rằng anh ta cần tiền: bạn phản ứng thế nào? Anh chị em thấy điều gì sẽ xảy ra khi chúng ta trải qua những điều chúng ta không mong đợi, và ở đó chúng ta có thể học cách hiểu trái tim mình khi nó chuyển động.

Biện phân là trợ cụ giúp nhận ra các tín hiệu mà Chúa tự tỏ mình ra trong những tình huống bất ngờ, thậm chí khó chịu, như vết thương ở chân dành cho Thánh Inhaxiô. Một cuộc gặp gỡ thay đổi cuộc đời có thể nảy sinh từ chúng, mãi mãi, như trường hợp của Thánh Inhaxiô. Một điều gì đó có thể phát sinh khiến anh chị em trở nên tốt hơn dọc đường đi, hoặc tệ hơn, tôi không biết, nhưng anh chị em hãy cẩn thận; sợi chỉ đẹp nhất được trao cho chúng ta bởi điều bất ngờ: “Tôi phải hành động như thế nào khi thấy điều này?” Xin Chúa giúp chúng ta biết lắng nghe tâm hồn mình và biết khi nào thì chính Người là người hành động và khi nào thì không, và đó là một điều gì khác.

Bản dịch Việt ngữ: Vũ Văn An
Nguồn: http://www.vietcatholicnews.org/